ยาต้านการอักเสบกลุ่มที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (non-steroidal anti-inflammatory drugs; NSAIDs; COX inhibitors) ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ cyclooxygenase (COX) ซึ่งฤทธิ์ยับยั้ง COX-1 เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะเลือดออก (bleeding) ในขณะที่ฤทธิ์ยับยั้ง COX-2 เกี่ยวข้องกับการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือด ยาต้านการอักเสบกลุ่มดั้งเดิม (classical NSAIDs หรือ conventional NSAIDs หรือ classic nonselective COX inhibitors) เช่น naproxen, piroxicam, ibuprofen, diclofenac เป็นยาที่ใช้กันมาก สำหรับ diclofenac และ ibuprofen นั้นบางคนอาจจัดไว้ในกลุ่มที่เลือกออกฤทธิ์ต่อ COX-2 การใช้ classical NSAIDs อาจเพิ่มความเสี่ยงด้านผลเสียต่อหัวใจและหลอดเลือดได้เช่นเดียวกับยาในกลุ่มที่ออกฤทธิ์เจาะจงต่อ COX-2 (COX-2 inhibitors)
เมื่อเร็วๆ นี้มีรายงานถึงการศึกษาแบบ meta-analysis ที่ข้อมูลมาจากการศึกษาประเภท observational study ที่ปรากฏในฐานข้อมูลช่วงวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 1999 ถึงวันที่ 1 มิถุนายน ค.ศ. 2018 ผู้เข้าร่วมในการศึกษามีอายุมากกว่า 18 ปีที่มีการใช้ diclofenac, ibuprofen และ naproxen ในช่วงที่ศึกษานั้น ความเสี่ยงต่อหัวใจและหลอดเลือดแบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ cerebrovascular events (รวม stroke และเหตุการณ์ที่มีเลือดออกในสมอง), cardiac events (รวม unstable angina, ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ, ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด, ภาวะหัวใจล้มเหลว, หัวใจหยุดเต้น, acute coronary syndrome), vascular events (รวม lung embolism, deep venous thrombosis และ venous thromboembolism), cardiovascular mortality (รวม cerebrovascular mortality, cardiovascular mortality, myocardial infarction mortality และการเสียชีวิตฉับพลัน) และ cardiovascular events อื่นๆ (ไม่ได้แยกสาเหตุ) ประเมินความเสี่ยงโดยเทียบกับผู้ที่ไม่ใช้ NSAIDs ผลการศึกษาพบว่าความเสี่ยงด้านผลเสียต่อหัวใจและหลอดเลือดจาก diclofenac คิดเป็น 1.34 เท่า (1.26-1.42 ซึ่งค่านี้เป็น 95% CI), ibuprofen คิดเป็น 1.17 เท่า (1.10-1.25) และ naproxen คิดเป็น 1.17 เท่า (1.09-1.26) เมื่อแยกตามประเภทความเสี่ยงพบสูงสุดในกรณีของ vascular events โดยคิดเป็น 2.44 เท่า (1.98-3.02) ความเสี่ยงของยาแต่ละชนิดต่อ vascular events และต่อเหตุการณ์อื่นๆ แสดงรายละเอียดในรูป นอกจากนี้ความเสี่ยงด้านผลเสียต่อหัวใจและหลอดเลือดพบว่าเพิ่มขึ้นตามขนาดยา หากใช้ยาขนาดต่ำพบความเสี่ยงเพียง 1.10 เท่า (1.02-1.18) และหากใช้ขนาดสูงความเสี่ยงเพิ่มเป็น 1.35 เท่า (1.15-1.58)
อ้างอิงจาก:
(1) Solomon DH. NSAIDs: adverse cardiovascular effects. UpToDate® http://www.uptodate.com/contents/nonselective-nsaids-adverse-cardiovascular-effects; (2) Martín Arias LH, Martín González A, Sanz Fadrique R, Vazquez ES. Cardiovascular risk of nonsteroidal anti-inflammatory drugs and classical and selective cyclooxygenase-2 inhibitors: a meta-analysis of observational studies. J Clin Pharmacol 2019;59:55-73.
ข้อมูลจาก : หน่วยคลังข้อมูลยา คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=1499
